Er drijft een bootje op het Lange Voorhout. Een mooi houten sloepje op een spiegelglad oppervlak. Het bootje is echt, maar het water bestaat uit platen van spiegelend acryl. Het is een installatie van de Braziliaanse kunstenares Valeska Soares, die deel uitmaakt van de expositie ‘Brasil, Beleza?!’. Tot eind augustus is deze expositie op het Lange Voorhout te zien. Ik ben er gids en leid groepen rond langs de werken van hedendaagse Braziliaanse kunstenaars.
Beleza betekent schoonheid en daar valt het romantische tafereeltje van Soares zeker onder. Maar de schoonheid is bedrieglijk, het is een kunstmatig gecreëerde schoonheid. Soares laat zien dat de paradijselijkheid van dit ‘landschap met bootje’ net zo geconstrueerd is als een sculptuur. Is het daardoor minder mooi? Nee, maar het geeft wel een wonderlijke gewaarwording dat je “op het water” kunt lopen en je tegelijk kunt voorstellen dat je in het bootje aan het spelevaren bent.
Die dubbele gewaarwording, dat bewustzijn dat je je in een ruimte bevindt en tegelijk nadenkt over iets dat niet klopt met die ruimte, is een element dat terugkomt in veel andere werken op deze expositie. Kunstenaar Eduardo Coimbra heeft een muur gemaakt op rolkofferwieltjes die zich om de bomen en lantarens van het Lange Voorhout slingert. Verplaatst deze ‘Muro’ zich stiekem als je eventjes niet kijkt?
Marcius Galan schotelt ons een basketbalveld voor waarop onmogelijk gespeeld kan worden; het veld is zo verkort dat de ringen van de baskets in elkaar grijpen. Het jonge-honden-collectief OPAVIVARÁ heeft een afgeschutte hoek gemaakt met tropische planten. In dit struikgewas, ‘Namoita’, kun je tussen die planten plaatsnemen in een ‘Espreguiçadiera multi’, een driezits-ligstoel, om even te chillen met je buren die vrijwel automatisch je vrienden worden. En als je genoeg gelounged hebt, ga je met je nieuwe vrienden nog wat halteren in ‘Academia’, de openlucht-sportschool van Marcos Chaves.
Alle kunstwerken hebben gemeen dat ze je op een bepaalde manier bewust maken van je lijfelijke aanwezigheid in de ruimte. En dát is een manier van in het leven staan die je typisch Braziliaans zou kunnen noemen. Via je lichaam ervaar je de ruimte om je heen. Braziliaanse kunst heeft iets fysieks, iets sensueels, iets aaibaars. Je kunt het aanraken en met je tastzin ervaar je het kunstwerk. Je voelt het.
Het bootje van Valeska Soares heeft de Engelse titel ‘Adrift’. Los(geslagen) betekent dat, drijvend, niet vastgelegd. Er zijn geen riemen bij het roeibootje, je geeft je over aan de stroming. Maar nog mooier is de Braziliaanse (werk?)titel van deze installatie: Toque devagar. Een titel als een gedicht die je uitspreekt als “toke dsjivagaar” en die betekent ‘Raak langzaam aan’.
Dit devies geldt voor de hele tentoonstelling, zou je kunnen zeggen. Raak het kunstwerk aan, langzaam, voorzichtig. En laat je raken. Door de zwierigheid van de Muro, door de humor en de simpelheid van de Academia-sportschool, door de vriendelijke beschutting van Namoita.
De Beleza van Brasil schuilt in de warmte van die aansporing. Raak aan.
No comment yet, add your voice below!