Scrutant

In het Kunstmuseum Den Haag is een kleine tentoonstelling ingericht rond het beeld Scrutant l’horizon (De horizon afturend) van Hans Arp uit 1965. Dit beeld van 4.40 meter staat sinds september 1966 aan de rand van Mariahoeve en kijkt uit over de weilanden van het landgoed Marlot. Arp heeft de plaatsing van het beeld nooit meegemaakt; hij overleed in juni 1966 in Zwitserland. Scrutant l’horizon was zijn laatste beeld.

Hans Arp maakte dit beeld in opdracht van de Gemeente Den Haag. Hij bezocht van tevoren de locatie en kwam zo waarschijnlijk tot deze vorm en deze titel. Het ‘uitzicht’ van het beeld is een van de mooiste uitzichten van Den Haag. Waar de flats van Mariahoeve stoppen, strekken zich de weilanden uit, afgezoomd met de lommerrijke paden van het landgoed Marlot. Op de expositie in het Kunstmuseum hangen mooie foto’s uit de zeventiger jaren die de idylle van kunst als rustpunt in een moderne wijk uitstralen.

Ook zijn er foto’s van de grote overzichtsexpositie van Arps werk die het museum een jaar na zijn overlijden organiseerde. Opmerkelijk is een artikel over een speciale rondleiding voor blinden op deze tentoonstelling in 1967. Uiteraard mochten deze bezoekers met hun handen kijken, iets wat eigenlijk elke bezoeker van Arp-sculpturen zou moeten mogen. Pas dan ervaar je hoe zijn vormen zich ‘onder je handen’ ontwikkelen.

Het museum verwierf in de zestiger jaren de gipsen maquette van Scrutant l’horizon, ongeveer een meter hoog. In 1970 heeft het museum, op verzoek van de weduwe van Arp, er drie bronzen afgietsels van laten maken. Twee daarvan staan nu met de gipsen maquette in het museum. Het is boeiend om deze beelden van alle kanten te bekijken. Je ervaart nu in één oogopslag hoe beweeglijk het beeld is; elke kijkrichting geeft weer een nieuw perspectief.

Behalve Scrutant zijn er op de expositie nog een paar andere werken van Arp uit de collectie van het Kunstmuseum tentoongesteld. Heel verrassend is het vilten kunstwerk Variable Bild uit 1964. Op een zwart doek ligt een aantal witte vilten vormen met typisch Arpiaanse rondingen. Het idee was dat de kijker zélf met deze witte vormen een compositie kon maken op de zwarte ondergrond. Wow! Arp maakt het kind in ons weer wakker; je kunt spelen met vilten opplakfiguren. Helaas zit de uitnodiging om kind te worden achter museaal glas.

Hans Arp, het laatste werk is een leuke kleine expositie in het Kunstmuseum. Je ervaart Arps Scrutant l’horizon op een andere manier, er hangen een paar mooie gedichten van zijn hand en je wordt verrast, onder andere door zijn Variable Bild en zijn Sterretje (goed zoeken!). Je wordt weer een beetje een kind dat speelt met de wereld om zich heen. Net als Arp: ‘Ik ga met de woorden om als een kind met zijn bouwstenen. Ik betast ze en buig ze om, alsof het sculpturen zijn.’

Op 15 december geef ik in Den Haag mijn lezing Hans Jean Arp – dromen, beelden, gedichten. Zie: Agenda