
Botten waren voor Henry Moore het meest inspirerend. Meer nog dan stenen, schelpen of andere natuurlijke vormen vormden botten de aanzet voor zijn sculpturen. ‘Je voelt dat een bot op een bepaalde manier is gebruikt tijdens zijn leven; het heeft aan spanningen blootgestaan, heeft gewicht gedragen en heeft een duidelijke organische functie gehad, wat bij een steen nooit het geval is geweest’, aldus Moore. Botten hebben geleefd, en dat maakt ze zo inspirerend.

In zijn atelier had hij een grote collectie botten en een enorme olifantenschedel. Net zo’n indrukwekkend exemplaar staat op de Henry-Moore- expositie in Museum Beelden aan Zee. De schedel staat hier hoog opgesteld, zodat je er ook van onderen en van achteren in kan kijken. En vooral de achterzijde is interessant. Je ziet een wereld aan gewrichten, holle en bolle botstructuren, de kaken met kiezen, de aanhechtingspunten van de slagtanden en holtes in allerlei vloeiende vormen.
Henry Moore had de olifantenschedel eind jaren zestig cadeau gekregen van natuuronderzoeker Julian Huxley. Hij plaatste het gevaarte op een draaiplateau, zodat hij het van alle kanten kon observeren, en was dolenthousiast. Hij maakte er een hele reeks tekeningen van, vooral van details van de binnenkant. En in 1969 maakte hij een sculptuur die – bij mij in ieder geval – sterke associaties oproept met botten en de holtes in botten: Square Form with Cut.

In Museum Beelden aan Zee staat dit beeld in glasvezel. Een ‘vierkante’, rechtopstaande vorm met een voor- en een achterkant. Het beeld heeft allerlei uitstulpingen, vloeiende bolle en holle vormen en een groot, organisch gat in het midden. Vanuit elke hoek laat het beeld een ander aspect zien en vooral vóelen. Als je je oog laat dwalen over de bolle en holle vormen van dit beeld, voel je de complementaire vormen in jezelf.
In 1968 maakte Henry Moore een andere sculptuur die dezelfde gewaarwording geeft. Het is het beeld Oval with two points. Een ovale, staande vorm met allerlei vloeiende uitstulpingen en holten in de rand. In het midden zit een groot ‘rond’ gat waarin twee scherpe punten uitsteken die elkaar net niet raken. Ook dit beeld nodigt uit om met je lichaam de vormen te ervaren, of ‘aan te vullen’ met de complementaire vorm.

Een bronzen afgietsel van dit beeld werd in 1969 geplaatst op de campus van Princeton University en binnen de kortste keren glansden de ovalen ringen die gevormd worden door de stekels doordat de studenten massaal op en in dit beeld gingen zitten. Je kunt Henry Moore geen groter plezier doen. Op deze manier worden zijn beelden fysiek ervaren. Het beeld omhult je lichaam.
Veel sculpturen van Henry Moore nodigen je uit ze fysiek te ervaren door erop te klimmen, er vanaf te glijden, erin te gaan zitten en met je lijf de vormen te ervaren. Neem die uitnodiging in gedachten aan en ‘voel’ hoe je handen, je buik, je billen in de beelden passen. Kinderen hebben er meestal geen moeite mee en geven gehoor aan het ‘olifantengevoel’:
Elephants can be lots of fun
They’re big and warm and pleasant.
Where am I going to find you one,
find you an elephant present?Maybe I can go to the Elephant Zoo
with lumps of sugar to trap him.
Then quickly mail him home to you,
when I find out how to wrap him!(The Elephant Present, William Engvick, 1965)
Mijn lezing Henry Moore – Verbinding gaat in première op 1 juni in de Grote Zaal van Museum Beelden aan Zee. Daarna is de lezing te horen op verschillende locaties. Informatie en reserveren: zie Agenda
4 Comments
Mooi verhaal! Ik ben benieuwd naar je lezing in Bax.
Dankjewel Tineke. Tot dan!
Fijn weer je verhaal dit keer over de “Olifant” en de botten. Ik voel ook graag de vormen als dat mag en kan. Dank je wel voor het delen van je verhaal. Graag tot de volgende keer.
Dankjewel Jeannette.