Oh cacao!

Honderden gedichten schreef Hans Arp, in het Duits en het Frans; gedichten waarin hij de werkelijkheid herschiep.

Een orang die slechts
half was
wordt wakker met zijn ontbrekende deel
met de oetan.
Klaarwakker klimt hij in een boom
en zingt: ‘Cacao, cacao, oh cacao!’

Uit: Schuilplaats van dromen, 1961

Het intense plezier dat Arp had aan het ontleden en weer in elkaar zetten van bestaande beelden zit in bovenstaand gedicht. De orang vindt zijn oetan en barst in een jubelzang uit. Oh, happy day! Dit gedicht uit 1961 krijgt een extra lading als je je realiseert dat Arp bijna twintig jaar eerder zijn vrouw had verloren. Ze stierf in 1943 aan een koolmonoxidevergiftiging, een gebeurtenis die diep ingreep in zijn leven en die zijn werk blijvend beïnvloedde.

Na jaren van depressie vindt Arp zijn vorm weer en kan hij weer poëzie en sculpturen maken waarin hij speelt met de bestaande vormen. Als een kind ‘betast en kneedt hij de woorden alsof het sculpturen zijn’ (Hans Arp, 1961). Hij haalt de vormen uit elkaar en voegt ze weer samen in een nieuwe betekenis. Hij herschept de werkelijkheid.

Bij Hans Arp val je van de ene verbazing in de andere. In hoog tempo word je heen en weer geslingerd in zijn gedichten, waar de beelden en klanken over elkaar heen tuimelen.

Een man laat een horloge achter
waar hij koekoek heeft gezegd.
Hij is vrolijk en zingt:
“L’omnibus passe.
L’omnibus passe.
Prenez l’omnibus.
Omnipotence homophage ombilical
cordon 1911-vous-plaît
cordombilical s’il vous plaît.
N’oubliez pas de prendre l’omnibus!”

Uit: Schuilplaats van dromen, 1961

 

Wat Arp in zijn gedichten doet, doet hij ook in zijn sculpturen: de vormen vloeien uit elkaar voort, zoals de woorden uit elkaar voortvloeien. Zo ‘hervertelt’ Arp de werkelijkheid. Zijn werk roept allerlei emoties op: verwondering, schrik, ontroering, vertedering. Geluk.

Op 16 september gaat mijn lezing over Hans Arp in première. Een jaar lang heb ik mij verdiept in het leven en werk van deze man. Ik las zijn biografie ‘Das Lob der Unvernunft’ en tientallen van zijn gedichten. Ik bezocht zijn woonhuis annex atelier in Frankrijk en zag zijn bronzen en gipsen sculpturen in het licht waarin ze zijn gemaakt. Ik kocht antiquarisch de LP ‘Hans Arp liest Hans Arp’ en hoor ‘his master’s voice’ als Arp zijn gedichten zelf voordraagt. Hij is heel dichtbij gekomen.

De lezing ‘Hans Jean Arp – dromen, beelden, gedichten’ is mijn hervertelling van het leven en werk van deze grote dichter en beeldhouwer. Ik geef de lezing op zondag 16 september, Arps geboortedag. Oh, happy day. Meld u aan via hans@manvantaal.com

Afbeelding boven dit artikel: Kaboutervorm, Hans Arp, 1949