Het Stedelijk Museum in Amsterdam trakteerde de bezoekers onlangs op een expositie over het werk van Matisse. Het was voor mij ook een kennismaking met de badkuip; de nieuwe vleugel van het Stedelijk, en met de nieuwe huisstijl.
In die huisstijl viel mij vooral het gebrek aan verleidelijkheid op. De stijl is hoekig, schonkig, dor. Al het vet is eruit gekookt, zal ik maar zeggen. Het lettertype van de bewegwijzering in het museum ziet eruit als een gimmick met de wit-zwarte voor- en achterkant van letters. Wc’s zijn er voor ‘mannen’ en ‘vrouwen’. Leuker willen we het niet maken.
Het toegangsbiljet dat ik thuis uitprintte, oogde niet erg toegankelijk. Het museum hanteerde voor de Matisse-expositie een ‘tijdslot’; alleen tussen bepaalde tijdstippen mocht ik naar binnen. Ergens op het toegangsbiljet stond mijn tijdslot, maar ik moest zoeken, mijn oog werd er niet via een organische leescurve naar toe geleid.
Ook de catalogus van ‘De Oase van Matisse’ helpt je niet echt door de materie heen. Het lettertype is weliswaar groot en no-nonsense, maar de opmaak van de tekst toont weinig compassie voor de lezer. Witregels zijn schaars, tussenkopjes hebben dezelfde opmaak als de lopende tekst en de fotobijschriften staan in een klein lettertje rechtop in de marge van de bladzij. Om ze te kunnen lezen, moet je het (forse) boek draaien en openvouwen tot de rug kraakt. Je kantelt de tekst en de afbeelding. Waarom?
En daar komt de aap uit de mouw: bij kunst heeft immers de waaromvraag geen zin. Het is Kúnst, de communicatie van het Stedelijk. Ze is er niet op gericht een (argeloze) bezoeker te verleiden het museum te betreden, nee, met deze vorm van communicatie draagt het museum een visie uit op moderne kunst, namelijk die van onconventionaliteit. Wij zijn er niet om u te behagen, wij zijn tegen versieringen, wij gaan tot op het bot. Rücksichtslos en zonder pardon. Daar is de wc voor vrouwen en daar voor mannen.
Sterker nog: wij van het Stedelijk willen conventies omverwerpen. Ergens in de Matisse-catalogus meldt de schrijver dat de vernieuwingen van Matisse en de zijnen op de Salon d’Automne van 1905 “een succesvol schandaal” veroorzaakten. Waarschijnlijk bedoelt de schrijver dat de term les fauves (de wilden), die toen werd gelanceerd en misprijzend was bedoeld, door de makers werd aangenomen als geuzennaam. Het fauvisme was geboren.
Het Stedelijk wil zich als museum dus graag doen gelden als een rebels, onconventioneel instituut en zet daarop in met die uitgekookte huisstijl. Maar het is een misvatting om communicatiemiddelen volgens dezelfde esthetische principes vorm te geven als kunstwerken. Communicatie betekent verbinden; kunst heeft dat niet als hoofddoel. De taak van een museum is om de kunst te ontsluiten, toegankelijk te maken door – zonder een visie op te dringen – uitleg te verschaffen, te enthousiasmeren, te verleiden.
En dat is een kunst. Kijk naar de mooie poster van het festival ‘Film by the Sea’ (Nilsson communicatiekunstenaars) of de jaarlijks terugkerende cirkel-universums van de Gaudeamus Muziekweek (studio Lonne Wennekendonk). Daar zit precies dat laagje vet op, dat je denkt: dáár ga ik naar toe.
No comment yet, add your voice below!