Gerne

Vakantiereisjes naar landen waar ik de taal redelijk van spreek zijn vaak ontdekkingsreizen naar hoe de inwoners van het land zelf met de taal omgaan. Wat mij vorige week in Bonn in de cafés en restaurants opviel was de formele hoffelijkheid, uitgedrukt in het woordje Gerne. Bij elke bestelling, of het nu om een hoofdgerecht ging of een simpel kopje koffie, antwoordde de ober of serveerster met ‘Gerne’, vaak vergezeld van een licht hoofdknikje. ‘Gerne, ik breng het u graag.’ Fijn!

Formeel, en wonderschoon geformuleerd, was ook de aanmaning bij een voetgangersstoplicht. Om aan kinderen het goede voorbeeld te geven werden wij, de volwassenen, opgeroepen niet door rood te lopen: ‘Nur bei Grün – den Kindern zum Vorbild’. Wel even wat anders dan de Sinterklaasrijmpjes die je in het Nederlandse verkeer ziet: ‘Vaart minderen, spaart kinderen.’ Bij dit stoplicht hoorde ik meteen een Schubertlied: ‘…Mein Schatz hat’s Grün zo gern…’

Bij een ander stoplicht was op het groene licht een gestileerde kop van Beethoven geplakt. Bonn is de geboortestad van Beethoven en de stad eert zijn grote zoon elk jaar met een Beethovenwoche. De drijvende kracht achter de Beethovenwoche is sinds jaar en dag die Bratschistin (altvioliste) Tabea Zimmermann. Gedurende een week vinden overal in de stad concerten plaats, waarbij een thema centraal staat. Dit jaar was dat het gebruik van volksmuziek in klassieke muziek.

De Beethovenwoche begon dit jaar precies op de dag van mijn terugreis, maar gelukkig kon ik op de avond voor mijn vertrek nog het Auftaktkonzert (opmaatconcert) bijwonen in de Bundeskunsthalle. De avond werd geopend door de directeur van de Kunsthalle. Hoewel hij (net als ik, hij bleek een Nederlander) met een heel licht Rudi Carrell-accent sprak, heette hij in foutloos Duits eerst de Herr Oberbürgermeister welkom, daarna Frau Professor Tabea Zimmermann, daarna de Bürger für Beethoven (een club weldoeners op de voorste rijen) en daarna het overige publiek. Het was een prachtig concert.

Eerder die week had ik in de fraaie Bundeskunsthalle al de interessante expositie ‘Bestandsaufname Gurlitt’ bezocht over de collectie Gurlitt, de man die voor Hitler kunst verzamelde. Een wonderlijke, maar indrukwekkende mix van entartete Kunst (bedoeld voor het gelijknamige museum) en Hitler-welgevallige kunst (kunst waarvan je altijd kunt zien wat het voorstelt). Van de meeste werken moet de herkomst nog worden vastgesteld, zo bleek uit de expositie.

Om bij te komen van de kunstindrukken bestelde ik in de Speisesaal van het museum een appelsap aus dem Saftladen (“Gerne”), een sap van Apfel von Streuobstwiesen im Siebengebirge. Daar klinkt alweer een romantisch lied in door.

Het Siebengebirge, die prachtige streng bergtoppen die ten zuiden van Bonn begint en de Rijn omzoomt, is een bij uitstek romantisch landschap. In de negentiende eeuw is dat romantische karakter van het Sagenumwobene Gebirge (door sagen omgeven gebergte) nog eens versterkt door de bouw van ruïnes en neogotische kastelen op de toppen, waar het uitzicht over het Rijndal adembenemend is. Dit betoverende landschap heeft (laat-)romantische dichters en schilders geïnspireerd en is bezongen door grote componisten als Gustav Mahler.

Terwijl ik, op de dag van Orkan Friederike, door de Rheinaue (de weiden aan de Rijnoever) wandelde met uitzicht op de zonovergoten bergtoppen kwamen plotseling een paar ganzen over, vastberaden zwoegend tegen de wind. Dat vormde een compleet beeld van het Mahlerlied ‘Wer hat dies Liedlein erdacht’ uit de cyclus Des Knaben Wunderhorn. Eind negentiende eeuw componeerde hij deze liederencyclus, die hij baseerde op volksrijmpjes. Sehr gerne bied ik u hierbij de uitvoering aan van dit lied door mezzosopraan Frederica von Stade. Ze wervelt melodieus de bergen op en af.

[mk_blockquote style=”line-style” font_family=”none”] …
Wer hat denn das schöne Liedlein erdacht?
Es haben’s drei Gänse übers Wasser gebracht.
Zwei graue und eine weiße;
Und wer das Liedlein nicht singen kann,
Dem wollen sie es pfeifen. [/mk_blockquote]