Engelen

In mijn lezing Het gevoel van hardsteen beschrijf ik hoe ik bij mijn bezoek aan de beeldengroep Drie gestalten in Utrecht plotseling ontdekte dat Eugène Dodeigne hier drie engelen heeft afgebeeld. Opeens zag ik dat de wonderlijke vormen achter op de rug van deze gestalten vleugels waren, die ze in rust tegen hun lichaam hadden gevouwen. Hier staan drie engelen langs een drukke ringweg in Utrecht; twee kijken naar het tegemoetkomende verkeer, de derde kijkt het verkeer na.

Het inzicht dat het engelen waren kwam heel onverwacht; het was een soort openbaring. Voor ik dat inzicht kreeg, had ik al een half uur om de beelden heen gelopen. Ik had foto’s gemaakt van een afstand en van dichtbij, ik was tussen de beelden gaan staan om te voelen wat dat met me deed en ik had met mijn hand de ruwe groeven gevolgd, die in lange verticale lijnen over de figuren lopen.

Aanvankelijk had de verkeersdrukte op de rijbanen aan weerszijden van de beeldengroep mij gestoord. Er raasde voortdurend een stroom auto’s, motoren, bussen, fietsers en bromfietsers langs de beelden. Niemand leek oog te hebben voor de Drie gestalten. Het was het eind van de dag toen ik de beelden bezocht, tegen etenstijd. Nederland was op weg naar huis. Mensen zaten achter het stuur met een boodschappenlijstje in hun hoofd. Of een recept. Of een agenda vol afspraken voor de avond en voor de volgende dag: Zoef, zoef, langs de beelden!

Verdiende deze beeldengroep niet een betere plek, vroeg ik mij af. Maar toen ik besefte dat het om engelen ging, begreep ik meteen dat ze juist hier op hun plek zijn. Hier, vlak langs de rijbaan, kijken ze naar al die mensen die voorbijsnellen. Alles wat langskomt zien ze. Alle gedachten, verwachtingen, angsten, verlangens van mensen worden door de engelen gezien en gedragen. De kracht van dit beeld stemde mij zelf ook wat milder; mijn ergernis verdween. Ik zag de menselijkheid van ‘Nederland op weg naar huis’, ik hoorde er zelf ook bij.

Het grappige was dat ik ’s ochtends al een soortgelijke gewaarwording had gehad bij Dodeignes beeldengroep De Wachters in Den Bosch. In een plantsoen staan hier twee grote, hardstenen figuren, die in een sierlijk gebogen houding boven de mensen uittorenen. Ook hier was het veel drukker dan mij aanvankelijk lief was. De Wachters staan aan weerszijden van een wandelpad dat de verbinding vormt tussen een parkeergarage en het winkelhart van Den Bosch. Een continue stroom mensen met tassen, kinderwagentjes, op de fiets of de scootmobiel kwam pratend, bellend, lachend tussen de beelden door zonder er acht op te slaan.

Maar ook hier zag ik op een gegeven moment hoe mooi de aanwezigheid van De Wachters juist op deze plek was. Daar stonden ze, solide en zilverkleurig het zonlicht, tussen al die mensen die op weg waren naar de stad. De eerste lockdown was net versoepeld en mensen gingen er weer op uit om te shoppen, een biertje te pakken, elkaar te ontmoeten, te flaneren. De Wachters zagen al die verlangens, wensen, gedachten van de mensen. Ze velden er geen oordeel over, ze droegen ze, ze waakten.

Ik kon er een voorbeeld aan nemen. En dat deed ik. Ik mengde mij in de stroom wandelaars en streek neer op het volle terras bij de Sint Jan – wel met anderhalvemetertafeltjes en ontsmettingspalen – waar ik een biertje dronk. Dat is wat de engelen en de wachters van Dodeigne met je doen; ze stemmen je mild, ze geven in mensen een welbehagen.

Mijn eerstvolgende lezing is MEE NAAR HUIS in museum Beelden aan Zee op 27 december. Zie: Agenda