Op zondag 28 oktober houd ik voor de eerste keer mijn lezing over Ossip Zadkine in museum Beelden aan Zee. Inside Ossip gaat de lezing heten. In de voorbereiding van de lezing werd ik in alles wat ik las getroffen door de nadruk die Zadkine legt op de binnenkant van de dingen. Zadkine zoekt naar de kern van de objecten die hij weergeeft. En hij geeft zijn onderwerpen ook zo kernachtig weer dat ze heel indringend zijn; ze raken de toeschouwer in de kern.
Zadkine werkte veel met bestaande stukken hout, grote boomstammen, en liet de vorm die daarin besloten lag naar buiten komen. Een mooi voorbeeld is de enorme houten Christus in het kerkje van Caylus in Frankrijk, die hij in 1950 uit een vijf meter hoge stam van een iep kapte. In dit beeld zijn nog duidelijk de vormen van de boomstam en de belangrijkste takken te zien, maar tegelijkertijd zie je een heel krachtige, langgerekte Christus aan het kruis. Zijn armen lijken naar de hemel te reiken. Een indringend beeld.
Rond deze tijd maakte Zadkine ook het bronzen beeld waar hij wereldberoemd mee werd: ‘De Verwoeste Stad’. In 1953 werd dit beeld geplaatst in Rotterdam. Het is een monument dat de kern van de verwoesting van de oorlog weergeeft. Ook in dit beeld herken je een figuur die de armen uitstrekt naar de hemel. Wat hier opvalt is dat er veel meer beweging en strijd in de vormen zit. De ledematen bestaan uit op elkaar gestapelde brokstukken. De benen zijn bovendien gebogen, alsof de figuur door zijn knieën zakt.
Opvallend aan deze figuur is dat in de romp een groot gat zit. De kern lijkt te ontbreken. Rotterdammers noemen hun beeld dan ook wel ‘Jan Gat’. Vaak wordt dit gat gezien als symbool van het verwoeste hart van Rotterdam; door het bombardement in mei 1940 werd het hart uit de stad gerukt.
Toch zie je bij meer beelden van Zadkine dat in de romp een of meerdere gaten zitten. Bijvoorbeeld bij ‘De Dichter’ uit 1954, of in de ‘Orpheus’ uit 1956. Bij deze laatste figuur zijn er zelfs snaren gespannen in de holte. Misschien zou je de holte dus ook wel als een klankgat kunnen zien. Bij ‘Orpheus’ klinkt daar muziek uit. Bij ‘De Verwoeste Stad’ klinkt een kreet, een oerschreeuw.
Zo ben ik, in de voorbereiding van mijn lezing, op zoek naar de kern van mijn betoog. De indringende beelden van Zadkine, die ik pas op de dag van de opening van de expositie live zal zien, zullen mij hopelijk nog dichter bij de kern van Zadkines kunst brengen. Zo kan ik u bij de lezing meenemen Inside Ossip.
Gedurende de expositie ‘Ossip Zadkine. Zadkine aan Zee’ geef ik vijf keer de lezing Inside Ossip. Op 28 oktober, 25 november, 30 december, 27 januari, 24 februari. Meer informatie in de Agenda.
No comment yet, add your voice below!