Clasped Hands

In het prille begin van zijn carrière liet Henry Moore zich inspireren door de niet-westerse kunst die hij zag in het British Museum in Londen. Liever dan de lessen te volgen op het Royal College of Art, waar hij in 1921 ging studeren, struinde hij de etnografische afdelingen van het British Museum af op zoek naar Egyptische, Afrikaanse en pre-Columbiaanse kunstvoorwerpen uit Midden-Amerika die hij eindeloos bestudeerde en schetste. Hij bewonderde de vitaliteit van deze kunst en liet zich inspireren door de niet-naturalistische weergave van het menselijk lichaam.

In Moore’s vroege sculpturen is de invloed van deze ‘primitieve’ kunst – een term die hij uiteraard verwierp – duidelijk terug te zien. Zoals de sculptuur Woman with Upraised Arms uit 1924 op de expositie in museum Beelden aan Zee. Het is een robuuste vrouwentors, die haar armen omhoog strekt en het gezicht met half-geopende mond naar boven richt. Boven haar hoofd grijpen de monumentale handen in elkaar. Op haar rug is nog haar haar te zien dat tussen de gestrekte armen door valt.

Naar verluidt werd Henry Moore voor dit beeld geïnspireerd door een object dat in de twintiger jaren in het British Museum was tentoongesteld: de arm van Amenhotep III, een Egyptische farao. Deze kolossale stenen arm met vuist uit 1370 voor Christus is bij Henry Moore terug te zien in de twee krachtige (onder-)armen van de vrouw en in de enorme handen die in elkaar grijpen.

Dat in elkaar grijpen van de handen, de clasped hands, komt vaak voor in de vroege beelden van Moore. In de vitrine vlakbij de Woman with Upraised Arms staat het (betonnen!) beeld Seated Figure uit 1929. Ook dit is een robuuste vorm; een zittende, vrouwelijke figuur ten voeten uit die haar handen heeft gevouwen, de vingers zijn verstrengeld.

In 1926 maakte Henry Moore al een Woman with Clasped Hands. Deze figuur, die in het Tel Aviv Museum of Art staat, heeft het hoofd opzij gedraaid. Zij houdt de handen gevouwen voor haar buik, waarbij de vingers vervlochten zijn. Ook de Girl with Clasped Hands uit 1930 heeft de handen over elkaar gevouwen.

De opvallende manier waarop al deze vrouwenfiguren hun handen over elkaar hebben gelegd of hebben verstrengeld, is geïnspireerd door figuren uit de Mesopotamische periode  (ca. 3000 voor Christus) die Henry Moore zag in het British Museum. Deze Sumerian figures zijn menselijke figuren met grote hoofden en wijd opengesperde ogen. Ze hebben de handen gevouwen als een uiting van hun menselijkheid.

In 1929 maakte Henry Moore een tekening van zijn vrouw Irina, met wie hij net getrouwd was: Woman Seated with Hands Clasped. Deze zittende, naakte vrouw, ten halven lijve getekend, heeft haar rechterhand om haar linker gelegd. Op een foto uit 1930 zit Irina, keurig gekleed, in het atelier bij Henry Moore. Zij heeft haar handen over elkaar in haar schoot gelegd. Dit gebaar zien we terug bij tenminste twee sculpturen die op de foto te zien zijn.

De handen van Irina hebben ook model gestaan voor de opvallende handen van de Queen uit de bronzen sculptuur King and Queen, die Henry Moore maakte in 1952. Daar liggen de handen in de schoot iets los van elkaar, maar nog wel enigszins gevouwen, als een echo van de eerdere clasped hands. Een uiting van de menselijkheid van deze figuren.

De (handen van de) King and Queen komen ook aan bod in mijn lezing Henry Moore – Verbinding. Op 26 en 27 augustus geef ik deze lezing voor het laatst in De Beeldhouwwerkplaats in Den Haag. Informatie en reserveren: zie Agenda