Tijdens de opening van zijn solotentoonstelling ‘Hold Your Beliefs Lightly’ in het Bonnefantenmuseum in februari 2016 verschijnt kunstenaar Grayson Perry als zijn alter ego Claire. Met kop en schouders steekt de larger-than-life travestiet Claire boven de menigte uit. Alleen al de twintig centimeter hoge blokhakken, maar ook de extravagante poppenjurk , de hoog opgeschilderde wenkbrauwen en het Wallace&Gromit-achtige bobkapsel maken dat Claire boven het maaiveld uitsteekt. Ze is opgetogen: ‘Deze kunstenaar is fantastisch! Hij is geweldig!’ klinkt haar ruige tenor.
Ziehier de serieuze humor van Grayson Perry. Alles lijkt een spel bij hem, een grap, maar tegelijk geeft hij venijnig commentaar op vanzelfsprekendheden als gender, (kunst-)consumentisme, smaak, religieuze overtuigingen en morele opvattingen. Perry heeft het subversieve van travestie geïncorporeerd in zijn kunst. Dat maakt zijn werk ontregelend én ontroerend.
Ik ging naar de expositie met de verwachting dat ik veel zou (grim)lachen om zijn commentaar op de huidige samenleving. Er vált ook veel te lachen, maar tegelijk was ik erg onder de indruk van de directheid waarmee hij persoonlijke thema’s verwerkt in zijn kunst. Zijn vazen, waarvoor hij in 2003 de Turnerprijs won, zijn een krachtig statement over gender. Hij beeldt vrouwen en meisjes af met fallussen, figuren die strijdbaar zijn en kwetsbaar inéén.
Op de vaas ‘Secret woman’ staat naast een scherp getekende, Dürer-achtige naakte vrouw met wapperende haren en een erectie de tekst ‘At the secret core of my existence is a special woman. I may never know her name or ever smell her perfume where she has been, but the fact she lives I will celebrate forever.’ (In de geheime kern van mijn bestaan zit een bijzondere vrouw. Ik zal misschien nooit haar naam weten of haar parfum ruiken waar ze is geweest, maar dat ze leeft zal ik altijd vieren.)
En dat doet hij. Met scherpe, satirische kunstwerken laat hij heilige huisjes schudden op hun grondvesten. Perry gebruikt het ontregelende van travestie om allerlei patronen aan het licht te brengen. Niet voor niets heet zijn alter ego Claire. ‘I want to notice what patterns operate below the surface of our individual and social worlds’, zegt hij. Mannelijkheid/vrouwelijkheid, het cultiveren van goede smaak of dure merken, de bedevaart naar “heilige” plaatsen (waartoe Perry ook Graceland of de Mont Ventoux rekent); overal werpt hij/zij met humor en scherpzinnigheid een nieuw licht op.
In al zijn venijn is Perry toch een zeer innemende persoon. Hij neemt zichzelf – zoals een goede travestiet betaamt – wel én niet serieus. In 2010 maakt hij op een roze motor een bedevaart naar Beieren met zijn teddybeer Alan Measles. Van deze pelgrimage is een mooie documentaire gemaakt. We zien Perry in een extravagant paars motorpak met op zijn zitvlak en op zijn kruis een groot rood hart door het schilderachtige decor van Beieren toeren. Hij bezoekt het overdadig vormgegeven Slot Neuschwanstein en de dito Wieskirche, een Rococo bedevaartskerk. Perry is onder de indruk van de weelderige expressie van wat hij ervaart als een oprechte emotie.
Hij lacht om het clichématige van het landschap en geniet er met volle teugen van. Dan bezoekt hij het meest clichématige – en prachtig gefilmde – Beierse dorpje Backnang, de zusterstad van zijn geboortedorp in Essex. Met een brede glimlach rijdt Perry zijn motor door een erehaag van meisjes in dirndls en jongens in lederhosen. Op het zonnige marktplein, omgeven door vakwerkhuizen, wordt hij met alle égards ontvangen. Minzaam spreekt hij de bevolking toe. Hij vertelt dat hij als jongen met zijn beer oorlog voerde tegen ‘de Duitsers’. Nu komt hij mét beer vrede brengen. De bevolking juicht en de hoempaband zet een vette wals in. De blote beentjes van de dirndl-meisjes en lederhosen-jongens zwaaien Perry lustig uit als hij op zijn pruttelende motor het dorsplein weer verlaat.
Als de ‘functie’ van kunst is dat zij ons helpt anders naar de wereld te kijken – en ik geloof dat dat zo is – dan is Claire/Grayson Perry daar een lichtend voorbeeld in. ‘My job is to notice things that other people don’t notice’, zegt zij/hij zelf.
Go Sister! Nog tot en met 5 juni in het Bonnefantenmuseum.
No comment yet, add your voice below!