‘Picasso aan Zee’ is bijna voorbij. Op 5 maart is de expositie afgelopen. De uiltjes, de duiven, de fauntjes, de vissen, de Stier, de vrouwen en kinderen van Circus Picasso trekken weer verder. De bronzen Geit is ze al voorgegaan, hoewel ze de laatste maand een waardige opvolgster heeft gekregen in de eigentijdse Geit van Atelier Herenplaats.
Vier maanden heb ik me verbonden aan deze ménagerie. Elke maand hield ik mijn lezing ‘Kijken als Picasso’ en vertelde de verhalen die verscholen zitten in de kunstwerken. Het verhaal van Ubu, het kleine, verzwakte steenuiltje waar Picasso zich over ontfermde en dat hij adopteerde als huisdier. Net als Picasso kijkt dit beestje met zijn sterke blik, de mirada fuerte, in de nacht, de wereld van de dromen, van de ongrijpbare krachten die ons leven besturen. De wereld van de wijsheid en de kunst.
Ik vertelde het verhaal van de rake lijn; hoe Picasso in één penseelstreek, in één curve de essentie van een figuur weet neer te zetten. Geen precieuze detaillering en esthetisch gepriegel, nee, robuuste vormen, krachtig geboetseerd en gekerfd in de holle vorm van een kruik of een fles. De soepele welving van een vrouwenrug, de compacte eigenwijsheid van een uiltje, de samengebalde kracht van een stier, Picasso roept het op met slechts enkele ingrepen.
Het verhaal van de geit die een faun in zich heeft. Of andersom. Ze danst uitgelaten op de muziek van mythologische figuren. Een man met een geitenstaartje speelt op de Aulos, de dubbele fluit die zulke opzwepende muziek voortbrengt dat je niet stil kunt blijven staan. Hoefjes van de vloer.
De Stier, machtig en tragisch. In de arena vecht hij voor zijn leven en sterft hij voor een hoger doel. Picasso vereenzelvigde zich met die strijd en die tragiek. De Minotaurus, een mythologische figuur, half man, half stier, opgesloten in het labyrint, was ook een figuur waar Picasso zich mee vereenzelvigde. Aan dit woeste, angstaanjagende wezen werden elk jaar zeven jongens en meisjes geofferd. Alleen door de dood van jong, maagdelijk leven kon de Minotaurus overleven.
Hoewel Circus Picasso over de dood gaat, over vernietiging, afbreken, scherven, weggegooide spullen, is het ook een vrolijk circus. Uit de scherven ontstaan weer nieuwe dingen; mooie, levenslustige, ontroerende vormen. Een peuter die zijn kleine zusje als duif vasthoudt, buik tegen buik. Fauntjes die op de meest onverwachte momenten opduiken op borden en tegels. Elegante vrouwen, fier en zelfbewust op vazen, kannen en kruiken. Of een vader die een kind een wonderlijke vis laat zien.
Picasso, de man met de stierenkop, staat op het strand. Het circus trekt verder. Ik heb er intens van genoten.
“Ik loop gearmd met een fauntje voorop
Dan komt de Minotaurus met een uiltje op zijn kop
Hij trekt een boerenwagen, met spullen volgestouwd
Een ladder en een paardenlijk en een schilderslijst van hout
Ik reik een meisje een visje van klei
Dan klapwieken de duiven, zeven op een rij
De vrouwen schrijden verder, de zon straalt op het doek
En ik zeg tot het fauntje: ‘Wat ik vind is wat ik zoek’
…
En we praten en we zingen en we lachen allemaal
Want daar achter de hoge bergen ligt
Het land van Man van Taal.”
Afbeeldingen van boven naar beneden:
– Minotaurus met de kar, Pablo Picasso, 1936, Particuliere collectie
– Picasso met stierenkop, 1949, foto: Gjon Mili
No comment yet, add your voice below!