Dat was het dan. Morgen, zondag 21 augustus, is de laatste dag dat ‘Brasil, Beleza?!’, de beeldententoonstelling op het Lange Voorhout, is te bezichtigen. Daarna wordt de expositie opgeruimd. De installaties die ter plekke zijn ontworpen en opgebouwd worden gesloopt. Ik ga maar niet kijken.
Tweeënhalve maand lang heb ik als gids, met mijn publiek, verhalen gesponnen rond deze kunstwerken. Ik nodigde de mensen uit hun associaties, gedachten en gevoelens te laten opborrelen als we naar een kunstwerk keken. ‘Alles is goed,’ benadrukte ik. Er kwamen verrassende beelden en uitspraken naar boven als mensen hun ogen en hun hart de kost gaven.
De golvende Muro van Eduardo Coimbra riep associaties op met een trein, een mobiele muur, een halfhoge Muro waar je ontspannen overheen kunt hangen en zeggen: ‘Hallo buurman, beleza (= what’s up)?’. Zo’n simpele installatie; je wou dat je het zelf had bedacht.
Het bootje van Valeska Soares had geen roeiriemen. Het was Adrift op het oppervlak van de harde vierkante platen, overgeleverd aan de “stroming”. Waarom had de kunstenares niet een vloeiende ronde vorm aan het spiegelende wateroppervlak gegeven? Ik wist het niet, maar misschien werd de poëzie van het beeld juist versterkt door de kunstmatigheid van de vorm. Nu was het als het ware een uitsnede uit een groter geheel, een grotere watervlakte.
De Six Flags van João Loureiro deden mensen denken aan demonstraties, aan ansichtkaarten, aan kusjes, heel veel kusjes. Iemand opperde: ‘Een stratenplan.’ ‘Leuk!’, zei ik. ‘Leuk. Dus niet goed’, zei de man. ‘Alles is goed,’ zei ik, ‘elke associatie die het oproept is goed en werpt weer een ander licht op het kunstwerk.’
Sommige associaties waren zo raak dat ze me ontroerden. De foto door de opengewerkte bakstenen van Hector Zamorra’s installatie Torre reto redondo heen – bakstenen die de bewoners van de favela’s gebruiken om hun huizen te verkoelen – bood een “uitzicht” zoals je dat in de favela kunt hebben.
En de baskets op het sportveld van Marcius Galan staan zo dicht op elkaar op het verkorte speelveld, dat de ringen in elkaar grijpen. Toen we eronder stonden zei een vrouw: ‘Je moet nu bijna zelf ook wel gaan knuffelen, zo dicht sta je op elkaar.’ Empate, Gelijkspel, is de titel.
Dat wordt nu afgebroken. De Muro wordt gesloopt, het bootje uit de platen gelicht, de vlaggen gestreken en het betonnen basketbalveld weggehakt. We zullen het moeten doen met de herinnering aan de verhalen. Ik heb een associatie met de beroemde woorden van tovenaar Prospero uit ‘De Storm’ van Shakespeare:
The cloud-capp’d towers, the gorgeous palaces,
The solemn temples, the great globe itself,
Yea, all which it inherit, shall dissolve
And, like this insubstantial pageant faded,
Leave not a rack behind. We are such stuff
As dreams are made on, and our little life
Is rounded with a sleep.Zo gaan omwolkte torens, koningshoven,
Gewijde tempels, ja de aardbol zelf
Met al wat daarop is, ooit op in nevel
En ’t laat, vervagend als dit ijl spektakel,
Niet één zucht na. Uit louter dromenstof
Zijn wij gemaakt – wat ons is toegemeten
Ligt in een zee van slaap.(Vertaling Gerrit Komrij, 1989)
No comment yet, add your voice below!